Waarom Donald Duck juist hier zo geliefd is: ‘We herkennen ons in de antiheld’
Deze week is het alweer zeventig jaar geleden dat Donald Duck voor het eerst op de mat plofte in Nederland. Waar andere landen juist Mickey Mouse op handen dragen, is de driftige eend hier onverminderd populair. Donald Duck-redacteur Bas Schuddeboom en fan André van Duin vertellen aan NU.nl waarom we juist hier zo genieten van zijn avonturen.
Donald Duck is een van de bekendste stripfiguren ter wereld. Toch zijn Nederland en Denemarken de enige landen ter wereld waarin een blad met de eend in de hoofdrol wordt gemaakt.
“In Nederland doen we niet aan het idealiseren van heldhaftige figuren, zoals Mickey Mouse”, vertelt Schuddeboom. “We kunnen ons beter herkennen in een antiheld, een kluns als Donald. Je weet ook nooit hoe het met hem afloopt. Hij kan zegevieren, of juist vluchten naar Verweggistan. We houden hier van de onverwachte droge humor, zeker in een rampzalige situatie.”
60 procent van de strips die je leest in de Donald Duck wordt in Nederland gemaakt. De rest wordt uitgewisseld met andere landen. Zo zijn er tekenaars in Spanje die strips maken voor de Nederlandse Donald Duck. Daardoor ontstaat soms een ‘cultuurprobleempje’.
“Zo kunnen de bomen in een kerstverhaal in volle bloei staan, want in Spanje zijn ze niet anders gewend. Terwijl ze in Nederland in de winter natuurlijk kaal zijn”, legt Schuddeboom uit. Hij begeleidt de schrijvers van de strips, die de verhalen bedenken en vertalen. “Maar tegelijkertijd is Duckstad niet Nederland, dus je kan het eigenlijk vormgeven zoals je wil.”
Van Duin heeft nog steeds een abonnement
Zeventig jaar geleden maakten we in Nederland voor het eerst kennis met de Donald Duck – toen nog een kleine bijlage van het blad Margriet. Inmiddels is het Duck-imperium uitgebreid met allerlei andere uitgaven, zoals de pockets en de Katrien. De populariteit van de driftige pechvogel blijft dus maar groeien, terwijl veel andere landen juist een blad uitgeven dat draait om Mickey Mouse.
Van Duin is al jarenlang groot fan van de eend. De komiek werd meerdere keren ‘verduckt’ en kwam als personage voor in het blad. “De grootste eer uit mijn leven”, zegt hij tegen NU.nl.
Zeker omdat hij het blad al sinds zijn vijfde wekelijks leest. “Ik was erbij toen ze het eerste exemplaar in mijn straat uitdeelden. Als kind wilde ik de Donald Duck altijd zo snel mogelijk in handen hebben. En nog steeds heb ik een abonnement. Het is echt jeugdsentiment voor mij. Het zijn leuke verhaaltjes – zonder flauwekul, en mooi verzorgd getekend. Met de wonderlijke Guus Geluk, en ik ben groot fan van Willie Wortel en Lampje. Ik heb er bewondering voor. Hoe krijgen ze het blad elke week weer vol?”
Zware Jongen bestelt pure limonade
In het eerste exemplaar dat Van Duin jaren geleden in handen had, waren de teksten nog redelijk eenvoudig, vertelt redacteur Schuddeboom. “In de jaren zeventig is een typische toon ontstaan, met veel plaatsnamen en verbasteringen, en eigerelateerde woordspelingen. Dat is echt uitgegroeid tot de typisch Nederlandse Duck-stijl.”
De teksten worden eerst vertaald naar het Engels. Daarna wordt alles in Nederland met een Hollands sausje overgoten. Zoals het straatbeeld: de plaatselijke supermarkt heet de Albert Zwijn. Maar vooral in de tekst is dat sausje zichtbaar. Schuddeboom: “Denk aan ouderwetse woorden die we niet meer elke dag gebruiken, maar voor ons toch herkenbaar zijn, zoals lariekoek, kloffie en stoethaspel. Of bewoners die schelden met vergeten groenten: grutjes, of pastinaakprak.”
De scheldwoorden mogen natuurlijk niet te heftig zijn: Donald Duck is voor kinderen in de leeftijd van acht tot twaalf jaar. Maar ook volwassenen lezen actief mee. “Het is leuk om er voor hen ook een grapje in te verwerken”, zegt Schuddeboom. “Een bouwmarkt in Duckstad heet de Gammel. Een kind denkt: grappige naam, terwijl volwassenen begrijpen dat het een knipoog naar Gamma is. En als een Zware Jongen in een duister café een drankje bestelt, vraagt hij om een pure limonade in plaats van whisky. Dat wekt wel de indruk dat hij iets kan hebben, maar zo blijft het kindvriendelijk. “
Donald Duck is nog steeds Donald, ondanks dat hij al zeventig jaar is.
Geweld en politieke of religieuze statements zijn uit den boze in Duckstad. Ook de actualiteit wordt in de Donald Duck gemeden. Dus geen klimaatactivisme in Duckstad, maar wel een subtiele verwijzing. Zoals de Jonge Woudlopers die vuil opruimen in het bos.
Van Duin leest het blad al zeventig jaar en merkt wel wat veranderingen op. “De manier van tekenen is anders geworden, de stijl en inhoud zijn wat gemoderniseerd. Maar de humor is altijd even sterk gebleven, vind ik. Die is van alle tijden. En Donald Duck is nog steeds Donald, ondanks dat hij al zeventig jaar is.”
“Donald Duck zorgt wekelijks voor ontspanning in de stressvolle werkelijkheid”, vat Schuddeboom samen. “Een wereld die lijkt op de onze, met menselijk gedrag dat we herkennen. Maar in Duckstad loopt het altijd goed af.”