Problemen op de arbeidsmarkt zijn structureel: vergrijzing zet door en aanpak ontbreekt
De krapte op de arbeidsmarkt in ons land is momenteel ongekend groot en daar komt voorlopig geen einde aan. Er staan ruim 400.000 vacatures open. Nederland had afgelopen kwartaal de hoogste vacaturegraad van alle Europese landen, blijkt uit cijfers van Randstad. Tot welke problemen leidt dit? En wat zijn de gevolgen voor bedrijven en onze economie?
De grootste toename van het aantal openstaande vacatures is te zien in de logistiek, waar bijvoorbeeld veel vraag is naar vrachtwagenchauffeurs. Verder is er veel vraag naar personeel in de verkoop en marketing en de techniek. Ook is er behoefte aan administratief medewerkers, machinemonteurs en softwaredevelopers.
Volgens Randstad, werkgevers en deskundigen krijgen we de komende jaren te maken met een structurele krapte op de arbeidsmarkt door de toenemende vergrijzing en het gebrek aan scholing.
Zorgt het tekort aan personeel voor grote problemen?
Zeker. Kijk bijvoorbeeld naar de situatie op Schiphol. De luchthaven heeft nog altijd een tekort aan honderden beveiligers en dat zorgt al maanden voor drukte en lange wachtrijen. Schiphol is bezig met het het werven van nieuw personeel. Maar de luchthaven neemt het op tegen andere sectoren, waar de lonen worden verhoogd om mensen te behouden of aan te trekken.
Ook in de techniek is sprake van een enorm tekort aan vakmensen. Volgens voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland heeft dat dramatische gevolgen voor de maatschappelijke en politieke ambities. “Nederland komt op deze manier tot stilstand. De energietransitie loopt gevaar en ook de noodzakelijke vernieuwing van infrastructuur kan niet doorgaan. De samenwerking met het onderwijs moet worden geïntensiveerd, waarbij vitale sectoren als de techniek en de zorg vooropstaan. Er worden nog te veel jongeren opgeleid voor werkloosheid.”
In het midden- en kleinbedrijf zijn de problemen om geschikt personeel te vinden best groot, laat voorzitter Hans Biesheuvel van ondernemersvereniging ONL weten. “Veel ondernemers kunnen niet verder groeien met hun bedrijf, omdat er geen vakmensen zijn. Het personeelstekort is terug te zien in alle functies en ondernemingen. Sommige horecabedrijven kunnen bijvoorbeeld maar vier dagen per week open, omdat ze de bezetting niet rondkrijgen.”
In hoeverre speelt de toenemende vergrijzing een rol?
Dat is een van de belangrijkste redenen dat er sprake is van een personeelstekort. “De vergrijzing zet door, de meeste zestigplussers werken momenteel bij de overheid, in de transportsector, het onderwijs en de zorg. Veel mensen zullen dus vervangen moeten worden”, zegt arbeidsmarktdeskundige Rob Witjes bij uitkeringsinstantie UWV.
Dan staan we de komende jaren toch voor een enorme opgave?
“Dat is zeker het geval. De personeelstekorten in verschillende sectoren worden structureel of zelfs permanent”, zegt Witjes. “Dat komt overigens niet alleen door de vergrijzing, maar bijvoorbeeld ook door technologische ontwikkelingen waardoor banen veranderen. Het is dan ook van groot belang dat werkgevers daarop inspelen en investeren in hun werknemers. Maak scholing daarom nog flexibeler.”
Zet het toenemende ziekteverzuim extra druk op de arbeidsmarkt?
Het ziekteverzuim loopt de laatste weken weer op en dat zet nog meer druk op de arbeidsmarkt. Daar komt bij dat het ziekteverzuim hoger ligt dan voor de coronacrisis en dat zorgt dus voor extra uitval. En dat terwijl er al een personeelstekort is.
Werken kabinet, werkgevers en vakbonden eigenlijk aan een allesomvattend arbeidsmarktplan?
Nee. Sterker nog, er ligt al drie jaar lang een adviesrapport van de commissie-Borstlap op de plank om de knelpunten op de arbeidsmarkt aan te pakken. “Maar er wordt niks mee gedaan, de urgentie ontbreekt”, zegt ONL-voorzitter Biesheuvel. “De verschillende partijen blijven vasthouden aan de traditionele oplossingen en standpunten. Er heerst enorme verdeeldheid in de polder en de politiek. Bovendien ontbreekt de regie vanuit het kabinet.”