Mediawerkvloer veranderd na The Voice: gedragsregels en geen geschreeuw
Als één onderwerp het medianieuws dit jaar domineerde, dan was het wel grensoverschrijdend gedrag. De werkvloer van grote programma’s als The Voice en De Wereld Draait Door bleek niet veilig. Uit een rondgang van NU.nl langs verschillende omroepen, zenders en programma’s blijkt dat ze allemaal actie ondernemen om te voorkomen dat werknemers zich onveilig voelen.
“Het is grote onzin dat je alleen een succesvol programma kan maken als er geschreeuwd moet worden”, zegt een woordvoerder van RTL Nieuws tegen NU.nl. “Wat nodig is, is een veilige cultuur waar juist iedereen professioneel feedback kan geven op elkaars werk.”
De BOOS-aflevering over The Voice maakte het onderwerp grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar. Want hoe zit dat eigenlijk bij ons, vroegen veel (media)bedrijven zich af. Voelen mensen zich hier veilig? Is het duidelijk naar wie je kan toestappen als er iets is gebeurd?
Na het nieuws over DWDD en Matthijs van Nieuwkerk, zo’n tien maanden na The Voice, kwam het onderwerp nogmaals onder een vergrootglas te liggen. Welke actie hebben Nederlandse media(bedrijven) ondernomen om de werkomgeving veiliger te maken?
NU.nl vroeg reacties aan alle Nederlandse omroepen, de grote commerciële zenders en de grootste kranten. Er volgden ruim tien antwoorden uit de televisiewereld. Antwoorden van de kranten bleven uit.
Hoe creëer je een veilige werkomgeving?
- Alleen een vertrouwenspersoon is niet genoeg. Je moet een open communicatie hebben op alle vlakken”, benadrukte Joriene Beks, bedrijfskundige en expert in het creëren van psychologische veiligheid, eerder dit jaar in gesprek met NU.nl.
- “Je hebt beleid nodig, procedures die je met elkaar vaststelt om de veiligheid van iedereen te waarborgen. Dat is één manier om het aan te vliegen. Maar je moet ook kijken naar de cultuur op de vloer: wat zijn onze gezamenlijke normen en waarden? Wat zijn onze rituelen?”
- “Je hebt ook nog zoiets als samenspel: hoe gaan we met elkaar om? Luisteren we naar elkaar? En hoe gaat het met iedereen? Die drie elementen moet je hebben om het veilig te maken voor mensen, dat ze zich van belang voelen en gehoord voelen.”
- “De kunst is een omgeving te creëren waarbij meteen voor iedereen duidelijk is: zo doen wij dat, want zo houden we het veilig. En daarbij is het heel erg belangrijk dat leidinggevenden zich bewust zijn van hun positie: wat zij zeggen en doen, heeft invloed op iedereen.”
In Hilversum is volgens omroepen het nodige veranderd
De gebeurtenissen achter de schermen bij The Voice hebben zaken veranderd in Hilversum, zeggen de omroepen die daar hun thuisbasis hebben. “Sinds twee jaar werken we aan sociale veiligheid op de werkvloer en dit is geïntensiveerd na het nieuws over The Voice en DWDD“, zegt BNNVARA. “De aandacht rondom The Voice heeft het gesprek over een veilige werkomgeving naar de voorgrond gehaald”, laat ook de VPRO weten.
De andere omroepen en zenders sluiten zich hierbij aan. Het grensoverschrijdend gedrag achter de schermen bij The Voice heeft ervoor gezorgd dat dit onderwerp ook op andere mediawerkvloeren hoge prioriteit heeft.
Voorkomen is beter dan genezen, is het sentiment. Alle partijen die op de vragen hebben gereageerd, laten weten dat het onderwerp beter bespreekbaar is geworden. Door gewoon het gesprek aan te gaan. Of door het aan te kaarten tijdens een periodiek werknemersonderzoek. “Niet alleen focussen op melden en signaleren, maar vooral ook op preventie”, zegt de NTR. “Hiervoor zetten we vanaf 2023 extra begeleiding en coaching van leidinggevenden in.”
Omroepen gaan in gesprek met hun presentatoren
Waar nodig wordt dan actie ondernomen om de situatie te verbeteren. “Het meest directe resultaat is dat we met elkaar verder praten en ervaringen en oplossingen delen”, zegt de VPRO. “Dat leidt er al toe dat ongewenst gedrag vroegtijdig wordt gesignaleerd en met elkaar wordt besproken.”
Mensen die een leidinggevende positie bekleden lijken vaker grensoverschrijdend gedrag te vertonen. Toen vorige maand bekend werd dat DWDD-presentator Van Nieuwkerk zich schuldig heeft gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag, besloot zowel BNNVARA als de EO hierover te praten met hun presentatoren.
Wat wordt er zoal gedaan om de werkvloer veiliger te maken?
- Onder meer Omroep MAX laat weten extra aandacht te hebben voor jongere werknemers, zoals stagiairs. Zij kunnen bijvoorbeeld coaching krijgen.
- De VPRO zegt gedragsregels te vermelden in callsheets (het document waarin alle informatie over een opnamedag staat).
- RTL heeft een ‘awareness-sessie’ gehouden, waarbij onder meer de rol van vertrouwenspersonen is toegelicht.
- BNNVARA heeft meerdere onderzoeken gedaan naar de werkcultuur. Dat heeft geresulteerd in een traject rond sociale veiligheid, dat wordt begeleid door een externe expert. Daarbij krijgen leidinggevenden trainingen.
- Ook bij NU.nl is het nodige veranderd. Zo zijn er nu vertrouwenspersonen, afkomstig van de eigen redactie. En er zijn dialoogsessies gehouden. Dat zorgt voor meer gemeenschappelijk besef van wat een veilige werkcultuur is.
‘Goed programma maken legitimeert schreeuwen en kleineren niet’
De omroepen werken ook samen om de werkvloer veiliger te maken. Allemaal zijn ze aangesloten bij het meldpunt Mores. Mensen die iets meemaken en hier melding van willen doen, kunnen daar terecht. Dat kan veiliger voelen, omdat Mores een externe partij is. Binnen de omroepen zijn er ook vertrouwenspersonen bij wie de werknemers terechtkunnen.
Daar mogen ook mensen zonder vast contract aankloppen – en daar zijn er in de mediawereld veel van. Dat werd nog eens duidelijk na het nieuws over DWDD en Van Nieuwkerk. Meerdere personen met een tijdelijk contract zeiden het wangedrag niet te durven melden uit angst hun werk te verliezen. BNNVARA gaat hierin duiken, vertelt de omroep. “We houden ons contracteerbeleid tegen het licht, omdat we zien dat tijdelijke contracten ertoe kunnen bijdragen dat mensen zich niet durven uitspreken.”
Een veilig, professioneel en stimulerend proces is net zo belangrijk als het (beste) resultaat.
Daarnaast werken de verschillende partijen binnen de mediabranche samen om zich gezamenlijk sterk te maken voor de veiligheid binnen de hele mediaketen. Zo is het belangrijk dat iedereen hetzelfde idee heeft over wat wel en niet onder gewenst gedrag valt.
“Een goed programma maken, een groot project afleveren, een belangrijke inhoudelijke discussie voeren: het legitimeert nooit dat mensen worden toegeschreeuwd, worden gekleineerd of met angst hun werk moeten uitvoeren”, vindt RTL. “Een veilig, professioneel en stimulerend proces is net zo belangrijk als het (beste) resultaat. Dat gaat hand in hand en nooit ten koste van elkaar. Werken in de media is mooi en we willen dat iedereen er plezier aan beleeft.”
Heb jij zelf behoefte om te praten over jouw ervaring met seksueel grensoverschrijdend gedrag? Je kunt terecht bij Slachtofferhulp Nederland via 0900-01 01 of bij het Centrum Seksueel Geweld via 0800-01 88 of de chat.