Napels, 1974. Er liggen 72 voorwerpen op tafel, waaronder een pistool, een zaag en een hamer. Het publiek krijgt zes uur lang alle vrijheid om die voorwerpen los te laten op een 28-jarige vrouw. Iemand maakt sneetjes in haar nek, een ander zet het pistool tegen haar slaap.

Het klinkt als een scène uit een thriller, maar het is toch echt een van de eerste voorstellingen van de inmiddels 75-jarige Abramovic. “Je moet pijn doorstaan. Alleen dan kan je jezelf van je pijn bevrijden”, zegt de Servische kunstenares.

Door dingen te doen die je eng of spannend vindt, stel je jezelf volgens de kunstenares open voor nieuwe ervaringen. Ze ontwikkelde de Abramovic-methode: je eigen lichaam als kunstobject inzetten en hiermee de grenzen opzoeken. Zo word je je optimaal bewust van je lichaam en geest en kunnen die dichter bij elkaar komen. “Als een performance langer duurt dan drie uur, kan je niet meer toneelspelen. Je moet je ware ik laten zien”, vertelt ze in de Volkskrant.

Een van haar optredens die (veel) langer dan drie uur duurden, was in 2010 in New York. In het MoMa-museum zat ze drie maanden lang, acht uur per dag stilzwijgend op een stoel. Bezoekers konden tegenover haar plaatsnemen en haar zo lang als ze wilden in de ogen staren. Zo wilde ze het publiek tijd laten beleven en de rest doen vergeten.

Ruim vijftienhonderd mensen namen plaats tegenover Abramovic. Een van die bezoekers was haar ex-man, wat een emotioneel moment opleverde. Ook Lady Gaga maakte tijd vrij in haar agenda om de show te bezoeken. Niet veel later kwamen de kunstenares en de artieste met elkaar in contact. “Ik wil dat je me leert wat je doet”, zei Gaga tegen haar.

Om de Abramovic-methode onder de knie te krijgen, bracht de zangeres drie dagen door met de kunstenares. De Servische nam Gaga geblinddoekt mee naar een bos, waar ze in drie uur de weg naar ‘huis’ moest terugvinden. “Het idee daarachter is dat je als kunstenaar eigenlijk dezelfde ervaring moet hebben als een blinde persoon”, legt Abramovic uit. “Dat je niet met je ogen voelt, maar met je lijf.”

De zangeres besloot het avontuur naakt aan te gaan, zodat ze één werd met de natuur. “Ze werd opgegeten door muggen en spinnen, liep krassen op door takjes. Maar ze klaagde geen moment.”

Van Gaga’s expeditie werd een video gemaakt. Die leverde bakken met geld op voor Abramovics crowdfundingactie. Met dat geld kon de Servische een cursus opzetten om jonge kunstenaars haar methode te leren.

De opvolgers van de ‘grootmoeder van de performance art’ zijn inmiddels opgeleid. De kunstenares neemt een paar van haar pupillen deze week mee naar Koninklijk Theater Carré, dat voor No Intermissions een week lang in een levend museum verandert. Abramovic en andere kunstenaars zitten verspreid door het gebouw om performance art te laten zien. Mensen mogen toekijken, of meedoen.

Abramovic woonde zelf jaren in Amsterdam en weet dat het Nederlandse publiek wat terughoudend is. “Ze zijn niet zo makkelijk, is mijn ervaring. We zullen zien wat er gebeurt”, vertelt ze in de Volkskrant. “Maar ik verwacht helemaal niks van het publiek. Ik verwacht alles van mezelf. Als ik alles geef, is het verder aan hen.”