• Koper moet in het gekochte huis wonen
  De opkoopbescherming die sinds januari geldt, zorgt ervoor dat bepaalde huizen niet voor de verhuur gekocht kunnen worden. Gemeenten mogen sinds begin dit jaar een zelfwoonplicht invoeren en die geeft veel investeerders het nakijken. De regels verschillen per gemeente: soms is er alleen een zelfwoonplicht voor nieuwbouwhuizen, specifieke stadsdelen of woningen tot een bepaalde waarde.
• De huizenprijzen stijgen minder hard
  Economen van het CBS zien dat de stijging van huizenprijzen afvlakt. In het derde kwartaal waren huizen 11,9 procent duurder dan een jaar eerder. Maar in het tweede kwartaal ging het nog om een prijsstijging van 18,4 procent. Het is dus niet zo dat de woningprijzen dalen, maar ze stijgen inmiddels wel minder hard.
• Er worden minder huizen verkocht
  Ook werden in het derde kwartaal minder bestaande koopwoningen verkocht. Dat waren er 50.453, oftewel 6,4 procent minder dan in dezelfde periode in 2021.
• Hogere hypotheekrentes
  De hypotheekrentes, die de afgelopen jaren extreem laag waren, lopen weer op. Ze liggen nu tussen de 4 en 5 procent. Dit betekent dat kopers minder geld kunnen lenen.

• De jubelton is verlaagd tot maximaal 27.231 euro en wordt in 2024 zelfs afgeschaft.
• Lokale overheden mogen de helft van de vrijgekomen koophuizen toewijzen aan mensen uit de eigen gemeente. Het gaat om woningen onder de zogenoemde NHG-grens van 405.000 euro.
• Ook mogen gemeenten starters (en andere woningzoekers) met een primair beroep, zoals leraar, verpleegkundige of agent, voorrang geven.

Valeska Hovener, woordvoerder van Vereniging Eigen Huis, legt het uit.

Hoe is de afvlakking van de prijsstijging te verklaren?

“Vorig jaar moest je als een huis in de verkoop kwam binnen een uur met de makelaar bellen om een plek op de kijklijst te bemachtigen en zelfs dan was een huis vaak al verkocht. Dat is niet meer zo. Er komen minder kijkers af op koophuizen en ze staan weer iets langer te koop. Overbieden hoeft (meestal) niet meer, je kunt soms zelfs weer onderhandelen over de verkoopprijs.”

Wat betekent dat voor starters?

“Zij hebben weer iets meer kans om een koophuis in de wacht te slepen. Ze hebben minder last van mensen die hun vorige huis met enorme overwaarde konden verkopen en daardoor ver boven de vraagprijs konden bieden. Ook zijn de beleggers die als kapers op de kust lagen door de zelfwoonplicht in grote steden en veel andere gemeenten buitenspel gezet.”

De prijsstijging van koophuizen vlakte af, maar de hypotheekrentes stijgen. Maakt dat het niet moeilijker voor starters om een huis te kopen?

“Omdat de huizenprijzen nog niet enorm dalen, is de hogere hypotheekrente ongunstig voor starters. Daardoor kan je met hetzelfde inkomen gewoon minder geld lenen bij de bank. Aan de andere kant is de hogere rente – die momenteel tussen de 4 en 5 procent ligt – eigenlijk heel normaal. In de voorgaande jaren was hij extreem laag.”

En dan zijn er nog regels die vanaf 2023 gelden. Werken die in het voordeel van starters?

“Met het afschaffen van de jubelton verdwijnt de tweedeling onder starters voor een groot deel. Dat geeft veel starters gelijke kansen. Dat lokale overheden huizen aan bepaalde mensen mogen toewijzen, kan in je voordeel werken.”

“Bijvoorbeeld leraren en zorgmedewerkers in de Randstad hebben dan veel meer kans om een eigen huis te kunnen kopen. Het komt de gemeenschap ten goede. Maar wat je de één gunt, gaat ten koste van de ander.”

Is dit een goede tijd voor starters om een huis te kopen?

“Dat verschilt per persoon. Een huis koop je niet omdat de prijzen nu gunstig lijken of omdat de rente de afgelopen jaren zo laag was. Een huis koop je ook niet om er geld mee te verdienen. Het is je thuis: de plek waar je minstens zeven jaar wil wonen. Het juiste moment bestaat niet, dat is voor iedereen anders. Op een gegeven moment ben je daar klaar voor.”

“Maar als je kijkt naar kansen om een huis te bemachtigen, dan is de tijd voor veel starters nu wel beter dan de afgelopen jaren. Je hebt meer tijd om te kijken en vergelijken, je kunt vaak weer wat onderhandelen over de prijs, hoeft niet op te bieden tegen tientallen anderen en beleggers staan vaak buitenspel. Als je eraan toe bent en je de maandlasten kan en wil betalen: ga ervoor.”