Het kabinet stuurt binnenkort een wetsvoorstel over dit onderwerp naar de Tweede Kamer. Als het voorstel wordt goedgekeurd, kunnen banken het betaalgedrag van alle Nederlanders op één gezamenlijke plek verzamelen en monitoren.

Dit wordt dan gedaan door Transactie Monitoring Nederland (TMNL). Dit is een samenwerkingsverband van banken, opgezet door ING, ABN AMRO, Rabobank, de Volksbank en Triodos Bank.

De AP maakt zich grote zorgen over het wetsvoorstel. “Dit betekent een verregaande inbreuk op de bescherming en vertrouwelijkheid van klantgegevens. Het voorgestelde systeem komt in essentie neer op een bancair sleepnet”, zegt de waakhond.

De toezichthouder wijst erop dat bij de monitoring gebruik zal worden gemaakt van algoritmes. “De risico’s die dit systeem met zich meebrengt, staan in geen verhouding tot het doel van het wetsvoorstel. Zo dreigen er bijvoorbeeld situaties waarin mensen die door één bank ten onrechte als een risico worden aangewezen, bij alle andere banken in Nederland ook een kruisje achter hun naam krijgen.”

Eerder liet onder meer de Raad van State al weten te vrezen voor vergaande inbreuken op vertrouwelijke gegevens van burgers en bedrijven. Ook de stichting Privacy First liet weten zich zorgen te maken over de privacy van Nederlanders.

Banken zijn al verplicht om verdachte transacties met betrekking tot misdrijven te signaleren en actie te ondernemen. Zo moeten ze bijvoorbeeld ongebruikelijke transactiepatronen opsporen en melden. De nieuwe wet gaat verder, waardoor banken op basis van gecombineerde gegevens meer verdachte transactiepatronen kunnen signaleren.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) laat weten blij te zijn met het plan. Een woordvoerder zegt tegen NU.nl dat de NVB zich geen zorgen maakt over de privacy van Nederlanders. “TNML krijgt geen klantgegevens te zien. Deze zijn gepseudonimiseerd als ze worden onderzocht.”