Gedupeerden van het toeslagenschandaal hadden een grotere kans dat hun kinderen onder toezicht of voogdij werden geplaatst dan andere gezinnen die recht hadden op kinderopvangtoeslag. Maar dat had te maken met bepaalde kenmerken en kwam niet doordat ze door de Belastingdienst gedupeerd waren.

Dus ook vóór het schandaal was voor deze gezinnen de kans groter dat ze met de jeugdbescherming te maken kregen. Dat blijkt dinsdag uit onderzoek van statistiekbureau CBS in opdracht van de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV).

Het CBS maakte eerder bekend dat in totaal 1.675 kinderen van toeslagenouders uit huis zijn geplaatst. Naar aanleiding van dit nieuws wil de inspectie laten uitzoeken of gedupeerde gezinnen vaker met de jeugdbescherming te maken kregen dan niet-gedupeerde gezinnen.

Om de vraag te beantwoorden, heeft het CBS eind juni de slachtoffers van het toeslagenschandaal in beeld gebracht. Vooral eenoudergezinnen (met name alleenstaande moeders), arme gezinnen en gezinnen met een niet-Nederlandse afkomst zijn gedupeerd.

Niet-gedupeerden met gelijke kenmerken kregen er even vaak mee te maken

Het statistiekbureau heeft vervolgens onderzocht of deze gezinnen een grotere kans hadden om met de jeugdbescherming in aanraking te komen. Dit blijkt zo te zijn, maar dat kwam dus niet doordat ze gedupeerd zijn. Niet-gedupeerde gezinnen met gelijke kenmerken (een laag inkomen, een alleenstaande ouder et cetera) kregen namelijk even vaak met de jeugdbescherming te maken. Deze onderzoeksresultaten zijn dinsdag verschenen.

Hoewel de kans voor gedupeerde en niet-gedupeerde gezinnen gemiddeld even groot was, betekent dit niet dat het toeslagenschandaal hier helemaal geen effect op heeft gehad. Het CBS doet geen onderzoek naar de individuele gevallen en ook niet naar de oorzaken van de uithuisplaatsingen. Het kan dus zijn dat er wel degelijk gezinnen zijn die als gevolg van de toeslagenaffaire in de problemen zijn gekomen, waardoor de kinderbescherming eraan te pas moest komen.

Het kabinet heeft een speciaal ondersteuningsteam opgericht. Dat team staat gedupeerde ouders van wie kinderen uit huis zijn geplaatst bij. Ruim tweehonderd ouders hebben zich hier gemeld. Zij kunnen vragen of de jeugdbescherming hun dossier opnieuw wil bekijken. Tot nu toe konden enkele kinderen, na een positief advies aan de rechter, weer terug naar huis.

Kansenongelijkheid werkt door in jeugdbescherming

Inspectie JenV wil dat beleidsmakers en mensen die met kinderen en jongeren werken zich ervan bewust worden wat het effect van kansenongelijkheid is. Kinderen kunnen uit huis worden geplaatst als de omstandigheden thuis voor het kind niet goed zijn. Maar, zo benadrukt de inspectie, dit mag nooit het gevolg zijn van systematische benadeling van mensen op basis van kenmerken.

Of dit wel zo is, is op basis van dit onderzoek niet te zeggen. De inspectie doet hier nog vervolgonderzoek naar. Daarvoor worden individuele casussen geanalyseerd. De onderzoekers willen precies in kaart brengen wat er is gebeurd. Dit onderzoek is naar verwachting in het voorjaar van 2023 klaar.