De NS verzorgt al tientallen jaren het treinvervoer in vrijwel het hele land. Twee jaar geleden besloot het kabinet dat de NS het vervoer tot aan 2034 mag blijven uitvoeren.

Dit gebeurde zonder dat andere vervoerders daar kans op maakten, wat bij hen zorgde voor ergernis. Zij willen in sommige delen van het land zelf treinen laten rijden, zoals ze dat nu al doen in onder meer Limburg en Friesland.

De vervoerders – Connexxion, Arriva, EBS, Keolis en Qbuzz – hebben daarom besloten een kort geding aan te spannen. Daarin eisen ze dat de rechter de procedure om het treinvervoer de komende jaren aan NS te gunnen, tijdelijk stopzet. In de tussentijd zou het kabinet moeten onderzoeken of het ook andere bedrijven kan laten meedingen naar het treinvervoer.

Volgens een woordvoerder van Arriva zijn de vervoerders vooral geïnteresseerd in kortere ritten die door Sprinter-treinen worden gedaan. “Je moet dan denken aan vervoer binnen één provincie, of tussen twee provincies, met afstanden van enkele tientallen kilometers.” In Intercity-vervoer, bijvoorbeeld een trein die van Amsterdam naar Maastricht rijdt, hebben de bedrijven weinig interesse.

De vervoerders stapten al eerder naar de rechter, maar dat leverde tot dusver weinig op. Ze spannen nu een nieuw kort geding aan, omdat ze zich gesteund voelen door de Europese Commissie (EC). Die schreef eerder dit jaar een brief waarin zij zeer kritisch was op het kabinet.

Brussel twijfelt of de gunning van het vervoer aan de NS wel binnen de Europese regels past. Volgens verantwoordelijk Eurocommissaris Adina Valean moet het kabinet eerst een marktonderzoek laten doen om te kijken of meerdere vervoerders kunnen meedingen naar een deel van de treindiensten. Zonder zo’n onderzoek overtreedt het kabinet Europese regels, denkt de EC.

Het kabinet is zich van geen kwaad bewust. Volgens Vivianne Heijnen, verantwoordelijk staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, zijn er helemaal geen regels die het kabinet verplichten zo’n onderzoek te doen. NS sluit zich aan bij de mening van Heijnen.

Of de NS en het kabinet daarmee wegkomen, is maar de vraag. De Europese Commissie is zeer uitgesproken in haar brief aan de staatssecretaris. Valean dreigt zelfs met juridische stappen als er geen marktonderzoek komt. Heijnen sluit daarom niet uit dat ze haar mening in de toekomst zal moeten bijstellen. Ook in de Tweede Kamer gaan stemmen op om een onderzoek niet uit te sluiten.

Eerder werd al bekend dat de NS internationale ritten naar onder meer Londen en Berlijn dreigt kwijt te raken. Het is te hopen voor de NS dat het met de regionale ritten niet dezelfde kant op gaat. Anders krijgt de nieuwe topman Wouter Koolmees – die dinsdag aantreedt – er naast overvolle treinen, klagende reizigers en morrend personeel nóg een probleem bij.