Luiz Inácio Lula da Silva heeft de beslissende tweede ronde van de Braziliaanse presidentsverkiezingen gewonnen. De meeste stemmen zijn inmiddels geteld en met 50,9 procent is het een nipte overwinning voor Lula. Zijn tegenstander, de zittende president Jair Bolsonaro, kreeg 49,1 procent van de stemmen.

Lula maakt daarmee een spectaculaire comeback. Tussen 2003 en 2010 was de 77-jarige politicus ook al president van Brazilië. Hij was populair vanwege zijn sociale beleid dat miljoenen Brazilianen uit de armoede haalde. Lula heeft beloofd opnieuw dergelijk beleid te voeren.

Het verbeteren van de situatie van de ruim 33 miljoen Brazilianen die nu honger lijden, is naar eigen zeggen erg belangrijk voor hem. “Het rad van de economie zal weer gaan draaien”, zei hij in zijn overwinningstoespraak.

Ook heeft Lula beloofd de vernietiging van het Amazonegebied tegen te gaan. Hij benadrukte zondag dat de wereld het regenwoud nodig heeft. Lula riep op tot internationale samenwerking om het gebied te beschermen.

Hij streeft ook naar eerlijke wereldhandel in plaats van de handelsovereenkomsten die zijn land tot “een eeuwige exporteur van grondstoffen” maken. Verder riep Lula op tot “vrede en eenheid” in het diep verdeelde Brazilië.

Na zijn eerdere periode als president werd Lula beschuldigd van corruptie. Hij heeft daarvoor anderhalf jaar in de gevangenis gezeten. In maart dit jaar draaide het hooggerechtshof zijn veroordeling terug. Rechter Sergio Moro zou bevooroordeeld zijn geweest. Moro werd later minister van Justitie onder Bolsonaro.

Nederlaag voor Bolsonaro

De peilingen duidden er al op dat de linkse oud-president Lula de verkiezingen met een kleine voorsprong zou winnen. De rechts-populistische Bolsonaro dekte zich alvast in. De zittende president suggereerde meerdere keren dat hij zich niet bij een verlies zou neerleggen, omdat het Braziliaanse kiessysteem fraudegevoelig zou zijn. Hij keek die tactiek af bij de Amerikaanse oud-president Donald Trump. Bolsonaro heeft overigens nooit kunnen bewijzen dat het systeem fraudegevoelig is.

Bolsonaro houdt zich voorlopig opvallend stil. Hij heeft zijn verlies nog niet toegegeven. Lula zei in zijn overwinningsspeech dat de voormalige president hem nog niet heeft gebeld voor een felicitatie. “Ik weet niet of hij zal bellen en zijn verlies zal toegeven.” Sommige aanhangers van Bolsonaro die zich in de hoofdstad Brasilia verzamelden, weigeren de uitslag te accepteren.

De Amerikaanse president Joe Biden feliciteerde Lula zondagavond al snel met de overwinning. Hij noemde de verkiezingen “vrij, eerlijk en geloofwaardig”. Ook de Franse president Emmanuel Macron feliciteerde Lula onmiddellijk en zei te verwachten dat Frankrijk en Brazilië hun diplomatieke banden de komende tijd zullen aanhalen.

Zorgen over kiesproces

In het noordoosten van Brazilië is Lula doorgaans het populairst. Er waren zorgen dat de stembusgang in die regio zondag belemmerd zou worden. De politie zou er illegale wegversperringen hebben opgeworpen voor bussen met kiezers. Volgens critici is de politie op de hand van Bolsonaro.

Het hoofd van TSE, het hoogste verkiezingstribunaal, zei dat iedereen heeft kunnen stemmen en dat alle politieoperaties op de wegen zijn stopgezet. “Het enige probleem voor de kiezers was dat ze vertraging hadden”, aldus Alexandre de Moraes. Hij opent een onderzoek naar het handelen van de politie op de verkiezingsdag.